De Czaar Peterstraat door Jaap Wanders

Vanaf mijn eerste jaar tot mijn elfde jaar heb ik gewoond in de Czaar Peterstraat 71-3 hoog. Buren op de tweede etage werden door mij om onverklaarbare reden Reusie genoemd. Buurman werkte als conducteur bij de tram. Lieve mensen.De Czaar Peterstraat kenmerkte zich als een gegoede straat omdat het een doorgangsstraat betrof en vanwege de route naar de pakhuizen, waar de zeeschepen hun lading losten, was het een buurt waar veel havenarbeiders en zeelieden boodschappen deden.Winkels waren onder andere:– wolwinkel– apotheek Vorstman– melkboer Janmaat– slagers Klabouw, Krijnen, Kruier– bakker ’t Sterretje– kruidenier Altvater– fietsenwinkel Goudswaard– banketbakkers Salentijn, Nooy– garage Hagen– schoenmaker Klomp– kapper JansenTijdens de oorlog bleek dat Altvater Duitse sympathieën had.Via een zijstraat, de Cruquiusstraat, bereikte je de centrale plaats van Van Gend & Loos. De firma bezorgde met paard en wagen goederen thuis, die met de spoorwegen waren aangevoerd. Vaak, en zeker bij een lege wagen, was het mogelijk achterop de wagen een stukje mee te rijden. We noemden dat ‘bakkie wippen’.Lang is mij ook het volgende naverteld: ik sliep in een ledikantje, waar ik niet uit kon klimmen. Op een dag kwam de brandweer met sirene door de straat. Onder de kreet: ‘Juut, juut, de brandspuut’, sprong ik in één keer het bedje uit.De speelmogelijkheden waren beperkt:– Tollen, priktollen: een dikke ronde tol werd omwonden met dun touw. De kunst was dan om de tol zo ver mogelijk op asfalt weg te gooien, zodat de tol grote rondjes kon draaien. Bijzonder handig was een wat oudere jongen, die hiervoor dan gevraagd werd: Nico Nierop.– Pesten van een chauffeur in een klein autootje met zeildoek door deze te bekogelen met worteltjes. Het bijzondere was dat deze man zich zo opwond en je per auto achterna kwam.Vriendjes waren onder anderen Joop Aloserij, Bertus Bijl, Jopie Hooft, Nico Nierop.KarakteristiekenGeorge was de lootjesman, die de buurt twee keer per week bezocht met luide vaste uitroepen: ‘Zijn er nog mensen die een lootje willen kopen...’ enzovoort.Als de lootjes dan waren verkocht, verzamelde hij wat kinderen om zich heen, om de trekking te laten verrichten. Het uitverkoren kind kreeg een presentje. Dan volgde door de hele buurt de kreet: ‘De mensen die een lootje hebben gekocht, het nummer is gevallen op’. Vaak werk hij gearresteerd, doch na het betalen van een boete weer vrijgelaten.In de wintermaanden, met een slechte lantaarnverlichting, liep in de buurt een kar met gasverlichting, hetgeen een wat spookachtig licht gaf. Er klonk dan een enorme sonore stem: ‘Zeeuwse mosselen.’Aan het begin van de straat lagen treinsporen zowel naar de Eilandenbuurt als naar de Plantagebuurt. Om het oponthoud te beperken voor voetgangers was een zogenaamde luchtbrug gebouwd over de sporen heen. Vanaf de luchtbrug naar beneden plassen als de open rangeerlocomotief eronderdoor kwam, was een echte kwajongensstreek.Een van de oudste speeltuinen lag en ligt in de Czaar Peterstraat.Korfballen, slagbal met rondjes en spelen op de vele toestellen behoorden tot de mogelijkheden.In de avonduren waren er clubs, onder andere een figuurzaagclub, waar ik enige jaren lid van was. Mijn moeder is, overigens op verzoek, enige jaren lid geweest van het bestuur.Twee bijzondere huizenblokken lagen aan het begin van de straat.– De dubbeltjeswoningen: klein van aanzien, beperkt in ruimte, doch heel karakteristiek en... goedkoop.– Poortwoningen: via een grote deur gaf het trappenhuis toegang tot vier woonlagen, waarboven een zolder. Op de zolder was een deur met een schuifslotje. De deur stond meestal open, zodat je van het ene adres naar het andere kon lopen. De brand die uitbrak, werd via het trappenhuis en de zolders aangejaagd als een enorm trekgat. Het grootste deel van de Amsterdamse brandweer heeft niet kunnen voorkomen dat bijna het hele blok in de as werd gelegd.ScholenIn de 1e Leeghwaterstraat heb ik de kleuterschool bezocht. Dit schooltje, de kakschool genoemd, had een grandioos grote zandbak.In de 2e Leeghwaterstraat bevond zich de Leeghwaterschool. De eerste vier klassen stonden onder leiding van Juffrouw Krijts, de vijfde en zesde klas bij toerbeurt onder leiding van meester Splunter. Een man van aanzien, klein en gedrongen. Men meende dat hij onbezoldigd rijksveldwachter was. Bekend van hem was dat hij elke dag bij droog weer een wandeling door de buurt maakte met zijn klas en wandelstok. Voor zijn afscheid werden twee leerlingen uitverkozen, Marietje Smit en Jaap Wanders. In de voorbereiding hebben we juffrouw Krijts en meester Splunter thuis bezocht op het Voltaplein en de Zacharias Jansestraat.VakantieadressenMoeder was de grote animator om vakanties buiten de deur door te brengen. Schoolvakanties waren vier à vijf weken. Werkgevers gaven veertien dagen vakantie. In het begin gingen deze pas in op zaterdagmiddag om 13.00 uur.In de Conradstraat waren ook nog grote dichte gebouwen van de Rijkskledingmagazijnen. Alleen tijdens de mobilisatie in 1939/’40 was er enige activiteit.Ik meen in 1937 of 1938 was er weer eens vanuit het verlengde van de Czaar Peterstraat een grote boot te zien. Heel apart was toen de boot in brand stond. Vanuit de gehele straat waren de vlammen en rook van de P.C. Hooft te zien.